تراریوم‌ها در واقع باغ‌های کوچکی هستند که داخل ظروف شیشه‌ای مثل بطری یا گلدان درست می‌شوند. ویژگی خاصشون این هستش که به خاطر محیط بسته‌ای که دارند، یه چرخه طبیعی برای آبیاری گیاه‌ها ایجاد می‌کنند. یعنی چی؟ یعنی رطوبت خاک و گیاه‌ها بخار می‌شه، به دیواره‌های شیشه‌ای می‌خوره و به صورت قطرات آب درمیاد و دوباره به خاک برمی‌گرده. به همین خاطر دیگه لازم نیست مدام بهشون آب بدین. این ویژگی‌ها باعث شده که تراریوم‌ها هم برای دکور خونه خیلی محبوب باشند و هم برای کسایی که به نگهداری گیاه‌های خاص علاقه دارند.
آنچه در این مقاله میخوانید :
برای اینکه گیاه‌های داخل تراریوم خوب رشد کنند، کافیه اون رو جایی بذارین که نور غیرمستقیم بهش برسه، مثلاً پشت پنجره. یا می‌تونین از لامپ‌های مخصوص گیاه هم استفاده کنید. نوری که از شیشه رد می‌شه، باعث فتوسنتز گیاه‌ها می‌شود و یه محیط عالی برای رشدشون فراهم می‌کنه. کلمه «تراریوم» از دو کلمه لاتین «terra» به معنی زمین و «arium» به معنی ظرف گرفته شده که دقیقاً ماهیت این باغ‌های کوچیک شیشه‌ای رو نشون می‌دهد.
تاریخچه تراریوم؛ کشف تصادفی دنیای باغ‌های شیشه‌ای
تراریوم اولین بار در سال 1842 توسط دکتر ناتانیل باگشاو، گیاه‌شناس انگلیسی، به صورت اتفاقی کشف شد. او هنگام پرورش شفیره پروانه‌ها در یک ظرف شیشه‌ای بسته، متوجه رشد خزه‌ها و سرخس‌ها در این محیط شد. این مشاهده باعث شد او گیاهانی غیر بومی را در ظروف مشابه قرار داده و رشد آنها را بررسی کند. پس از انجام آزمایش‌های مختلف، وی مقاله‌ای با عنوان «رشد گیاهان بدون تماس مستقیم با هوا» منتشر کرد و در همان سال کتابی در همین زمینه نوشت که آغازگر تحولی در نگهداری گیاهان در محیط‌های بسته بود.
گیاهان مناسب برای تراریوم؛ انتخاب بهترین گزینه‌ها برای باغ شیشه‌ای شما
برای ساخت تراریوم، گیاهانی با رشد کند انتخابی ایده‌آل هستند. این گیاهان به دلیل نیاز کم به فضای رشد و نگهداری آسان، گزینه‌های محبوبی برای تراریوم‌ها محسوب می‌شوند و دردسر و نگهداری زیادی نمیخواهند.
برخی از بهترین گیاهان برای تراریوم عبارتند از:
- سرخس‌ها: مانند پرسیاوشان، سرخس لانه پرنده‌ای و سرخس دکمه‌ای.
- ساکولنت‌ها: شامل کاکتوس‌ها و هاورتیا.
- گیاهان هوازی: مانند تیلاندزیا که بدون خاک نیز قابل رشد هستند.
- بونسای‌ها: در اندازه‌های کوچک برای تراریوم بسیار جذاب هستند.
- پیرومیا (قاشقی): یکی از گیاهان مقاوم و زیبا برای محیط‌های بسته.
- نخل‌های کوتوله: با ظاهر خاص خود، جلوه‌ای منحصر‌به‌فرد به تراریوم می‌بخشند.
این گیاهان با نیاز به مراقبت کم و زیبایی ماندگار، بهترین انتخاب‌ها برای خلق یک تراریوم شگفت‌انگیز هستند.
نکات مهم در انتخاب گیاه تراریوم
برای انتخاب گیاه مناسب تراریوم چند تا نکته‌ی مهم هست که باید بهشون دقت کنید. اول اینکه اگه گیاهی دارید که به رطوبت زیاد حساسه، باید حتماً تراریوم‌تون باز باشه. دوم، گیاهانی که رشدشون کمه برای تراریوم خیلی مناسب‌ترن، چون گیاه‌هایی که خیلی سریع بزرگ میشن، زود از ظرف تراریوم بیرون میزنن و ظاهرش رو خراب می‌کنن. همینطور، گیاهانی که برگ‌ها یا شاخه‌های خیلی بزرگی دارن، فضای زیادی رو اشغال می‌کنن و ممکنه توی تراریوم جا نشن. اگه گیاهتون قد بلنده و احتمال میدید بیشتر هم قد بکشه، باید یه ظرف تراریوم بلندتر انتخاب کنید. یه نکته‌ی دیگه هم اینه که گیاهانی که توی یه تراریوم قرار میدید، بهتره نیاز آبی مشابهی داشته باشن. در کل، تراریوم یه محیط مرطوبه، پس گیاهانی که به رطوبت زیاد نیاز دارن و با نور کم سازگارن، بهترین گزینه هستن. آخر سر هم یادتون باشه که گیاه‌ها نباید خیلی به دیواره‌های ظرف بچسبن.
آموزش ساخت تراریوم، مراحل ساده برای ایجاد باغ شیشه‌ای
برای ساخت تراریوم، ابتدا ظرف شیشه‌ای مناسب خود را انتخاب کنید و کف آن را با لایه‌ای از سنگ‌ریزه (2 تا 5 سانتی‌متر) بپوشانید. سپس یک لایه نازک از زغال فعال، که از آکواریوم فروشی‌ها قابل تهیه است، روی سنگ‌ها بریزید تا از بوی نامطبوع جلوگیری کند. در مرحله بعد، از خزه اسفاگنوم یا یک لایه تور استفاده کنید تا خاک به لایه‌های زیرین نفوذ نکند. حالا حدود 5 سانتی‌متر خاک بریزید، حفره‌های کوچکی ایجاد کنید و گیاهان منتخب خود را بکارید. در پایان، خاک و دیواره‌های داخلی ظرف را کمی مرطوب کرده و درپوش مناسبی روی آن قرار دهید.
مزایای تراریوم، چرا باید این باغ‌های شیشه‌ای را انتخاب کنید؟
تولید اکسیژن
یکی از مهم‌ترین مزایای تراریوم، نقش آن در تصفیه هوا و افزایش سطح اکسیژن محیط است. گیاهان موجود در تراریوم قادرند مواد شیمیایی مضر و آلاینده‌های رایج در فضاهای داخلی مانند فرمالدئید و بنزن را جذب و فیلتر کنند و به این ترتیب، کیفیت هوای داخل خانه را بهبود بخشند. این ویژگی تراریوم‌ها، آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای ارتقاء سلامت کلی بدن، تقویت عملکرد شناختی و بهبود عملکرد سیستم تنفسی و قلبی-عروقی تبدیل کرده است.
نگهداری ساده
تراریوم‌ها به دلیل ساختار خودکفا و چرخه رطوبتی که در داخلشان برقرار است، به مراقبت چندانی نیاز ندارند و نگهداری از آنها نسبتاً آسان است. در مقایسه با بسیاری از گیاهان آپارتمانی که نیازمند آبیاری و کوددهی منظم هستند، تراریوم‌ها نیاز کمتری به این مراقبت‌ها دارند.
آرامش‌بخش و درمانی
تراریوم‌ها، افزون بر جنبه‌ی زیبایی‌شناختی، قادرند فضایی آرامش‌بخش و دلنشین در محیط ایجاد کنند. نگهداری و مشاهده‌ی این باغ‌های کوچک شیشه‌ای، به کاهش سطح استرس و اضطراب کمک کرده و بستری مناسب برای تمرکز، مطالعه‌ی عمیق یا تجربه‌ی خوابی آرام و باکیفیت فراهم می‌سازد. به‌ویژه قرار دادن تراریوم در اتاق خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و ایجاد حس آرامش و آسودگی پیش از خواب کمک شایانی کند.
انواع تراریوم؛ تفاوت‌ها و ویژگی‌های تراریوم‌های بسته و باز
تراریوم بسته
تراریوم‌های بسته، با داشتن درپوش، محیطی کاملاً خودکفا برای رشد گیاهان فراهم می‌کنند. در این نوع تراریوم، چرخه‌ای طبیعی از تبخیر و تعریق شکل می‌گیرد؛ به این صورت که رطوبت موجود در خاک و گیاهان تبخیر شده، بر روی دیواره‌های شیشه‌ای متراکم می‌شود و مجدداً به خاک بازمی‌گردد. این چرخه، نیاز به آبیاری را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد، به طوری که معمولاً سالی یک یا دو بار آبیاری برای این نوع تراریوم کافی است. نکته‌ی حائز اهمیت در نگهداری تراریوم‌های بسته، تأمین نور غیرمستقیم است؛ زیرا تابش مستقیم نور خورشید می‌تواند منجر به افزایش بیش از حد دما و آسیب دیدن گیاهان درون تراریوم شود.
تراریوم باز
تراریوم‌های باز، برخلاف نوع بسته، فاقد درپوش بوده و جریان آزاد هوا در آنها برقرار است؛ به همین دلیل، محیطی خشک‌تر را نسبت به تراریوم‌های بسته فراهم می‌کنند. این ویژگی، تراریوم‌های باز را برای گیاهانی که به رطوبت کمتری نیاز دارند، ایده‌آل می‌سازد. از آنجایی که در این نوع تراریوم، چرخه‌ی بسته و خودکفای آب وجود ندارد، آبیاری منظم و دوره‌ای ضروری است. به طور معمول، آبیاری هفتگی یا هر زمان که سطح خاک خشک شود، برای حفظ سلامت و شادابی گیاهان کافی خواهد بود. تراریوم‌های باز، با ظاهر جذاب و تنوع گیاهی که می‌توان در آنها پرورش داد، گزینه‌ای عالی برای زیباسازی و دکوراسیون فضاهای داخلی منازل و محیط‌های کاری به شمار می‌روند.
انتخاب ظرف مناسب برای تراریوم
انتخاب ظرف مناسب برای تراریوم، بعد از تصمیم‌گیری در مورد باز یا بسته بودن آن، اهمیت زیادی داره. معمولاً از ظروف شیشه‌ای استفاده می‌شه، چون هم بو نمی‌گیرن و هم نور رو به خوبی به گیاهان داخل تراریوم می‌رسونن. البته ظروف پلاستیکی هم می‌تونن استفاده بشن، اما شیشه انتخاب بهتریه. قبل از شروع کار، حتماً ظرف رو با آب گرم و صابون خوب بشورید تا هرگونه باکتری از بین بره. این روزها استفاده از ظروف قدیمی مثل قوری و فنجان چینی هم برای تراریوم‌های باز خیلی رایج شده و ظاهر جالبی بهشون می‌ده. بهتره ظرفی که انتخاب می‌کنید رنگی نباشه یا حداقل نور کافی بهش برسه. برای تراریوم‌های باز، دستتون خیلی بازه و می‌تونید از ظروف مختلفی مثل بشقاب یا کاسه شیشه‌ای و کلاً هر ظرفی که تبادل هوای خوبی با محیط بیرون داشته باشه، استفاده کنید.
انواع تراریوم‌ها بر اساس شکل ظاهری؛ جنگلی، صحرایی و جزیره‌ای
تراریوم‌ها بر اساس شکل ظاهری و نوع گیاهان مورد استفاده، به سه دسته‌ی اصلی جنگلی، صحرایی و جزیره‌ای تقسیم می‌شوند که هر کدام زیبایی و حس خاص خود را به نمایش می‌گذارند. تراریوم‌های جنگلی با استفاده از گیاهان سرسبز و متراکم، فضایی شبیه به جنگل‌های انبوه و بکر را در ابعاد کوچک بازسازی می‌کنند و حس طراوت و سرزندگی را به محیط می‌بخشند. در مقابل، تراریوم‌های صحرایی با بهره‌گیری از کاکتوس‌ها، ساکولنت‌ها و انواع شن‌های رنگی و تزئینی، فضایی خشک و بیابانی با حس آرامش و سکون را تداعی می‌کنند. نوع سوم، تراریوم‌های جزیره‌ای یا پالوداریوم‌ها هستند که با ترکیب گیاهان رطوبت‌پسند و بخش‌های آبی مانند برکه یا آبشار کوچک، محیطی مشابه جزایر گرمسیری و مرطوب را به تصویر می‌کشند و جلوه‌ای خاص و چشم‌نواز ایجاد می‌کنند. این تنوع در طراحی تراریوم‌ها به شما این امکان را می‌دهد که با توجه به سلیقه‌ی شخصی، دکوراسیون محیط و شرایط نگهداری، گزینه‌ی مناسب را انتخاب و از زیبایی و فواید آن بهره‌مند شوید.
تراریوم جنگلی
تراریوم جنگلی با طراحی سرسبز و الهام‌گرفته از طبیعت وحشی، ظاهری شبیه به یک جنگل کوچک را در اختیار شما قرار می‌دهد. در این نوع تراریوم می‌توانید از گیاهانی مانند سرخس‌ها، گیاهان گوشت‌خوار یا حتی کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها برای ایجاد فضایی آرامش‌بخش استفاده کنید. انتخاب گیاهان و چیدمان آنها به خلاقیت و سلیقه شما بستگی دارد، اما استفاده از ظروف شیشه‌ای شفاف به جلوه بهتر این تراریوم کمک می‌کند.
تراریوم صحرایی
تراریوم صحرایی با الهام از مناظر کویری و خشک، به کمک شن و ماسه تزئینی یا طبیعی ساخته می‌شود. در این نوع تراریوم، کاکتوس‌ها و ساکولنت‌هایی با ظاهری خارگونه و مقاوم استفاده می‌شوند تا حس یک بیابان کوچک را بازسازی کنند. تزئینات اضافی مانند سنگ‌های کوچک یا فیگورهای کارتونی می‌توانند این تراریوم را به یک اثر هنری منحصر‌به‌فرد تبدیل کنند.
تراریوم جزیره‌ای
تراریوم جزیره‌ای که با نام پالاداریوم نیز شناخته می‌شود، ترکیبی از گیاهان و عناصر آبی را شامل می‌شود و فضایی شبیه به یک جزیره کوچک ایجاد می‌کند. در این نوع تراریوم، می‌توان از گیاهان دوستدار رطوبت و حتی ماهی‌های زنده در یک آبگیر کوچک استفاده کرد. به دلیل نیاز به سیستم تصفیه آب و شرایط خاص نگهداری، بهتر است ساخت و نگهداری این نوع تراریوم را به افراد حرفه‌ای بسپارید.
شرایط نگهداری گیاهان در تراریوم ها
نگهداری از تراریوم‌ها، به طور کلی، فرآیندی ساده است و حتی افرادی که تجربه‌ی چندانی در نگهداری گیاهان ندارند نیز می‌توانند به خوبی از آنها مراقبت کنند. با این حال، نکات مراقبتی خاص تراریوم‌ها تا حدودی به نوع گیاهان استفاده شده در آنها بستگی دارد. به طور کلی، برای حفظ سلامت و شادابی گیاهان درون تراریوم، رعایت مواردی همچون آبیاری صحیح و به اندازه، تأمین نور کافی و مناسب (نه مستقیم)، مدیریت رطوبت (جلوگیری از رطوبت بیش از حد یا خشکی زیاد) و استفاده‌ی متعادل از کود (در صورت نیاز) از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در ادامه به تشریح هر یک از این موارد می‌پردازیم تا بتوانید با آگاهی کامل از تراریوم‌های خود نگهداری کنید و از زیبایی آنها لذت ببرید.
آبیاری تراریوم‌ها
آبیاری تراریوم‌ها باید به صورت محدود و متناسب با نوع تراریوم (باز یا بسته) و همچنین نوع گیاهان موجود در آن انجام شود. در تراریوم‌های بسته، به دلیل وجود چرخه‌ی طبیعی رطوبت و تبخیر و تعریق، معمولاً نیاز به آبیاری بسیار کم و در حد ماهی یکبار یا حتی کمتر است. در مقابل، تراریوم‌های باز به دلیل تبادل هوا با محیط بیرون و عدم وجود چرخه‌ی بسته، به آبیاری بیشتری نیاز دارند و معمولاً هر دو هفته یکبار یا زمانی که سطح خاک خشک شود، آبیاری توصیه می‌شود. بهترین روش برای آبیاری تراریوم‌ها، استفاده از اسپری آب است که رطوبت را به صورت یکنواخت روی گیاهان و خاک پخش می‌کند و از تجمع آب در یک نقطه جلوگیری می‌کند. با این حال، در تراریوم‌هایی با دهانه‌ی باریک یا برای آبیاری دقیق‌تر و کنترل میزان آب ورودی به خاک، استفاده از سرنگ یا قطره‌چکان می‌تواند گزینه‌ی مناسب‌تری باشد. این روش‌ها به جلوگیری از آبیاری بیش از حد و در نتیجه پوسیدگی ریشه‌ها و آسیب به گیاهان کمک می‌کنند. همچنین، توجه به کیفیت آب مورد استفاده نیز مهم است؛ بهتر است از آب تصفیه‌شده یا آب بدون کلر برای آبیاری تراریوم‌ها استفاده شود.
نور مناسب برای تراریوم‌ها
گیاهان موجود در تراریوم‌ها، به طور کلی، به نور غیرمستقیم خورشید نیاز دارند و قرار دادن آنها در معرض نور مستقیم می‌تواند باعث سوختگی برگ‌ها و آسیب به گیاهان شود. بهترین مکان برای قرار دادن تراریوم‌ها، فضاهایی با نور ملایم و طبیعی، مانند نزدیکی پنجره‌ای که نور مستقیم به آن نمی‌تابد، است. در صورت عدم دسترسی به نور طبیعی کافی، می‌توان از لامپ‌های مخصوص رشد گیاهان (لامپ‌های رشد LED یا فلورسنت) برای تأمین نور مورد نیاز استفاده کرد. با این حال، نیاز نوری گیاهان مختلف در تراریوم متفاوت است؛ برای مثال، گیاهانی مانند سرخس‌ها و فیتونیاها به نور کمتری نیاز دارند و می‌توانند در محیط‌های نسبتاً کم‌نور نیز به خوبی رشد کنند و گزینه‌های مناسبی برای تراریوم‌های بسته هستند. در مقابل، تراریوم‌هایی که حاوی کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها هستند، به نور بیشتری نیاز دارند و بهتر است برای آنها از تراریوم‌های باز استفاده شود تا تهویه مناسب و دریافت نور کافی تضمین شود. در این نوع تراریوم‌ها، قرار دادن آنها در مکانی با نور بیشتر، البته همچنان غیرمستقیم، توصیه می‌شود. همچنین، چرخاندن دوره‌ای تراریوم (هر چند هفته یکبار حدود ۹۰ درجه) می‌تواند به دریافت یکنواخت نور توسط تمام قسمت‌های گیاه کمک کند.
کوددهی در تراریوم‌ها
به دلیل فضای محدود و اندازه‌ی کوچک تراریوم‌ها و همچنین هدف اصلی از نگهداری آنها که حفظ اندازه‌ی کوچک و ظاهر مینیاتوری گیاهان است، نیاز به کوددهی در تراریوم‌ها بسیار کم است. به طور کلی، توصیه می‌شود که حداقل تا یک سال پس از ساخت تراریوم از کوددهی خودداری شود، زیرا مواد مغذی موجود در خاک تازه برای رشد اولیه گیاهان کافی است. پس از گذشت یک سال، در صورتی که نشانه‌های کمبود مواد مغذی مانند زرد شدن برگ‌ها یا توقف رشد مشاهده شود، می‌توان از کودهای مناسب استفاده کرد. گیاهان درون تراریوم معمولاً به تغذیه‌ی زیادی نیاز ندارند، بنابراین استفاده از کودهای بسیار رقیق و با غلظت کم، چه کودهای ارگانیک (مانند ورمی‌کمپوست رقیق شده) و چه کودهای غیرارگانیک (کودهای شیمیایی محلول در آب با غلظت یک چهارم مقدار توصیه شده برای گیاهان آپارتمانی معمولی)، در فواصل زمانی طولانی (مثلاً هر چند ماه یکبار) می‌تواند به حفظ سلامت و بهبود رشد آنها کمک کند. در کوددهی تراریوم‌ها باید بسیار احتیاط کرد، زیرا کوددهی بیش از حد می‌تواند منجر به رشد سریع و نامناسب گیاهان، تجمع نمک در خاک و در نهایت آسیب به آنها شود. همچنین، نوع کود مورد استفاده نیز باید با نوع گیاهان داخل تراریوم سازگار باشد..
رطوبت مناسب برای تراریوم‌ها
رطوبت یکی از عوامل مهم در نگهداری گیاهان تراریومی است. گیاهان داخل تراریوم‌های بسته به رطوبت بیشتری نیاز دارند و اگر میزان رطوبت بسیار بالا باشد، گیاهان ممکن است دچار پوسیدگی شوند. از طرف دیگر، رطوبت کم می‌تواند باعث خشکی گیاهان شود. برای حفظ تعادل رطوبت، توصیه می‌شود هر هفته درب تراریوم را باز کنید تا جریان هوا برقرار شود و رطوبت کنترل گردد.
سخن پایانی
تراریوم‌ها با طراحی خاص و زیبای خود نه تنها به عنوان یک عنصر تزئینی طبیعی در دکوراسیون خانه‌ها و دفاتر عمل می‌کنند، بلکه نگهداری آنها نیز تجربه‌ای ساده و لذت‌بخش است که برای هر علاقه‌مند به گیاهان مناسب است. با انتخاب گیاهانی متناسب با نوع تراریوم، توجه به نور، رطوبت و آبیاری صحیح، می‌توانید از محیطی سبز و آرامش‌بخش بهره‌مند شوید. چه تراریوم‌های باز با نیاز به نور مستقیم خورشید و آبیاری منظم، و چه تراریوم‌های بسته با نیاز به نگهداری ساده و رطوبت کنترل‌شده، این باغ‌های کوچک دنیای زیبایی را درون خود دارند. شما می‌توانید با خرید آنلاین یا ساخت خود تراریوم‌های منحصر به فرد، فضایی سبز و طبیعی را در خانه خود ایجاد کنید و از آن لذت ببرید.
